შეფასება

 შეფასება ქართულ ენასა და ლიტერატურაში

შეფასების კომპონენტები  ქართულ ენასა და ლიტერატურაში

საშინაო და საკლასო დავალებათა კომპონენტები

შეიძლება შეფასდეს შემდეგი ცოდნა და უნარ-ჩვევები:

·         სხვადასხვა სახის მხატვრული და არამხატვრული ტექსტების მრავალმხრივი გააზრება-გაანალიზება და შეფასება;

·         ტექსტების ინტერპრეტირება;

·         ტექსტების შედარებითი ანალიზი;

·         თხრობა;

·         მსჯელობა;

·         სხვადასხვა სახის ტექსტების შედგენა-შეთხზვა;

·         ზეპირი გამოსვლა/პრეზენტაცია;

·         გამომხატველობითი კითხვა;

·         გრამატიკული და ლექსიკური ცოდნა;

·         მართლწერა;

·         შემოქმედებითობა;

• სასწავლო სტრატეგიების  (კითხვის, წერის, მოსმენის, ზეპირმეტყველების) გააზრებულად გამოყენება;
• მხატვრული ხერხების ცოდნა;
• ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და გაანალიზება;
• ძირითადი ლიტერატურული მიმდინარეობების მახასიათებლები და სხვა.

სასიცოცხლო უნარ-ჩვევები:

·         შემოქმედებითობა;

·         თანამშრომლობა (მეწყვილესთან, ჯგუფის წევრებთან);

·         სტრატეგიების გააზრებულად გამოყენება სასწავლო საქმიანობის ხელშეწყობის მიზნით;

·         სასწავლო აქტივობებში მონაწილეობის  ხარისხი.

უნარ-ჩვევები ფასდება შემდეგი დავალებებით:

• დასმულ კითხვებზე პასუხის გაცემა;
• სხვადასხვა ტიპის გრამატიკული და ლექსიკური სავარჯიშოები;
• დისკუსიის მოწყობა პრობლემურ საკითხთან დაკავშირებით;
• თხზულების, ესეის, რეფერატის შედგენა;
• ინდივიდუალური ან ჯგუფური  პრეზენტაციის მომზადება;
• სხვადასხვა ტიპის საკითხავი და მოსასმენი ამოცანების გადაჭრა;
• სხვადასხვა ტიპის ზეპირი აქტივობის შესრულება დამოუკიდებლად, მეწყვილესთან ერთად ან ჯგუფურად;
• სხვადასხვა ტიპის ტექსტის შექმნა დამოუკიდებლად, მეწყვილესთან ერთად ან ჯგუფურად;
• პროექტის განხორციელება.

შენიშვნა: დაწყებით კლასებში  განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს შემდეგ უნარ-ჩვევებს:

• ხმამაღალი კითხვა;
• ჩუმი კითხვა (მარტივი საკითხავი ამოცანების დამოუკიდებლად გადაჭრა);
• გამოწერა;
• გადაწერა;
• კარნახით წერა;
• წარმოსახვის უნარი;
• ეპიზოდების თხრობა;
• შინაარსის ვრცლად და მოკლედ გადმოცემა;
• შინაარსის გადმოცემა საკვანძო სიტყვებზე დაყრდნობით.

შემაჯამებელი დავალებების კომპონენტი

შემაჯამებელი დავალების კომპონენტი უკავშირდება სწავლა-სწავლების  შედეგს. ამ კომპონენტში უნდა შეფასდეს ერთი სასწავლო მონაკვეთის (თემა, თავი, პარაგრაფი, საკითხი) შესწავლა-დამუშავების შედეგად მიღწეული შედეგები. კონკრეტული სასწავლო ერთეულის დასრულებისას მოსწავლემ უნდა შეძლოს ქართული ენისა და ლიტერატურის  სტანდარტით განსაზღვრული ცოდნისა და უნარ-ჩვევების წარმოჩენა. შესაბამისად, შემაჯამებელი დავალებები უნდა ამოწმებდეს ქართული ენისა და ლიტერატურის სტანდარტით განსაზღვრულ  შედეგებს.

შემაჯამებელ დავალებათა  ტიპები:

სტანდარტის მოთხოვნათა შესასრულებლად რეკომენდებულია შემაჯამებელ დავალებათა მრავალი ფორმის გამოყენება. ქართულ ენასა და ლიტერატურაში შესაძლებელია შემდეგი ტიპის შემაჯამებელი დავალებების გამოყენება:

• მხატვრული/არამხატვრული ტექსტის გაგება-გააზრება;
• სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა სახის ტექსტების შედგენა;

·         არგუმენტირებული მსჯელობა კონკრეტული საკითხის/თემის  შესახებ;

·         ზეპირი მოხსენების წარმოდგენა;

·         ესეის შედგენა;

·         პრობლემური საკითხის წარმოდგენა იმიტირებული სიტუაციის (მინისპექტაკლის, როლური თამაშის და სხვ.) საშუალებით;

·         გამომეტყველებითი კითხვა (ინდივიდუალური  ან გუნდური);

·         ლიტერატურული სალონი;

·         ზეპირი გამოსვლის აუდიო ან აუდიოვიზუალური ჩანაწერის მოსმენა და შეფასება;

·         სხვა.

მოთხოვნები, რომლებსაც უნდა აკმაყოფილებდეს შემაჯამებელი დავალებები:

• დავალების თითოეულ ტიპს უნდა ახლდეს შეფასების ზოგადი რუბრიკა (თუ რეცეფციული /გაგება-გააზრება/ დავალებაა, მაშინ შეფასების სქემა უნდა ახლდეს თითოეულ ტესტურ კითხვას);
• ზოგადი რუბრიკა უნდა დაზუსტდეს კონკრეტული დავალების, პირობისა და განვლილი მასალის გათვალისწინებით;
• 10 ქულა უნდა გადანაწილდეს რუბრიკაში შემავალ კრიტერიუმებზე;
• მითითებული უნდა იყოს სტანდარტის ის შედეგები, რომელთა შემოწმებასაც ემსახურება შემაჯამებელი დავალება.

ზოგადი რუბრიკის ნიმუში

შეფასების ზოგადი რუბრიკა ზეპირი შემაჯამებელი დავალებებისათვის:

·  პირობასთან შესაბამისობა;

·  კომუნიკაციური უნარ-ჩვევები;

·  ენობრივი უნარ-ჩვევები;

·  შემოქმედებითი უნარ-ჩვევები.

კონკრეტული რუბრიკის ნიმუში

ნიმუში 1. შემაჯამებელი დავალება ზეპირმეტყველებაში

დავალების პირობა:   

გაეცანით მოცემულ თვალსაზრისს და მოამზადეთ ზეპირი გამოსვლა, რომელშიც:

ა) წარმოადგენთ თქვენს მოსაზრებას ამ თვალსაზრისთან დაკავშირებით;

ბ) მოიყვანთ არგუმენტებსა და  მაგალითებს თქვენი მოსაზრების დასამტკი-ცებლად;

გ) გამოიტანთ დასკვნას/დასკვნებს.

ზეპირი მოხსენების  მაქსიმალური დროა  5  წუთი.

	ქულები
პირობასთან შესაბამისობა
იცავს დროის ლიმიტს	0 - 1
იცავს პირობის შინაარსობრივ მოთხოვნებს (მოსაზრება, არგუმენტები, დასკვნა)	0 - 0, 5 - 1
კომუნიკაციური უნარ-ჩვევები
გასაგებად აყალიბებს მოსაზრებას და თანამიმდევრულად ავითარებს მას	0 – 1- 2
მოჰყავს ადეკვატური არგუმენტები და მაგალითები	0  - 1- 2
გამოაქვს ადეკვატური დასკვნა	0 - 1
ენობრივი უნარ-ჩვევები
ადეკვატურად იყენებს ზეპირი მსჯელობისათვის დამახასიათებელ არავერბალურ  საშუალებებს (მაგ., ჟესტიკულაციას, ინტერვალს საუბარში, ხმის სხვადასხვა დონეს და ა.შ.)	0-1
იყენებს მსჯელობითი ტექსტისათვის დამახასიათებელ ენობრივ-გრამატიკულ ფორმებსა და ენობრივ კონსტრუქციებს (მაგ. განკერძოებულ სიტყვებს, გამოთქმებს, ჩართულს, პირობით-შედეგობით კონსტრუქციას და ა.შ.)	0 - 1
შემოქმედებითი უნარ-ჩვევები
აქვს საინტერესო მოსაზრებები, მოჰყავს ორიგინალური არგუმენტები, მაგალითები	0 - 1
ქულათა მაქსიმალური რაოდენობაა 10   (ქულები მრგვალდება მთელის სიზუსტით)

შემაჯამებელი დავალების სტანდარტთან შესაბამისობა:

ქართ. VIII. 1. მოსწავლეს შეუძლია კონკრეტულ საკითხებზე მსჯელობის მოსმენა და საკუთარი თვალსაზრისის წარმოდგენა აუდიტორიის წინაშე.

ქართ. VIII. 3. მოსწავლეს შეუძლია მსჯელობის ძირითადი ენობრივი მახასიათებლების ამოცნობა და გამოყენება. 

Txzulebis Sefasebis kriteriumebi

               (maqsimaluri qula 10)  

I  kriteriumi _ davalebis adekvaturad gageba da gaazreba, faqtobrivi Secdoma, naSromis ageba da organizeba. (maqsimaluri qula 2)

2 Qqula

davalebis piroba adekvaturad aris gagebuli da Rrmadaa gaazrebuli; ar aris daSvebuli faqtobrivi Secdoma;  naSromi kargad aris agebuli, monakveTebi Tanmimdevrulad da logikurad enacvleba erTmaneTs; abzacebi sworadaa gamoyofili.

1  qula

davalebis piroba mTlianobaSi adekvaturadaa gagebuli da gaazrebuli, Tumca erT SemTxvevaSi SeiniSneba davalebis pirobis araadekvaturi gageba, an davalebis piroba mTlianobaSi adekvaturadaa gagebuli da gaazrebuli, magram daSvebulia erTi faqtobrivi Secdoma, an davalebis piroba mTlianobaSi adekvaturadaa gagebuli da gaazrebuli, magram darRveulia teqstis logika, zogan abzacebi arasworadaa gamoyofili.

0  qula

davalebis piroba mTlianobaSi  araadekvaturadaa gagebuli, darRveulia teqstis logika da abzacebi saerTod ar aris gamoyofili.

II kriteriumi_ mosazrebaTa argumentireba, teqsturi masaliT gamyareba,  adekvaturi citireba ( maqsimaluri qula 2).

2  qula

msjeloba argumentirebulia da gamyarebuli teqsturi masaliT, citireba adekvaturia.

1  qula 

msjelobisas argumentebi aradamajerebelia, naklebad aris gamyarebuli teqsturi masaliTa da adekvaturi citirebiT.

0  qula

msjelobisas argumentebi aradamajerebelia, saerTod araa gamyarebuli teqsturi masaliT anda moyvanilia araadekvaturi citireba.

III kriteriumi _ damoukidebeli azrovneba da zogadi ganaTleba (maqsimaluri qula 1)

1 qula

naSromSi gamovlinda moswavlis damoukidebeli azrovnebis unari, zogadi ganaTleba.

0 qula

naSromSi ar gamovlinda moswavlis damoukidebeli azrovnebis unari, zogadi ganaTleba.

IV kriteriumi _ leqsika da stili (maqsimaluri qula @).

2 qula

naSromSi azri enobrivad zustad da mkafiodaa gamoxatuli, daSvebulia mxolod oriode stilisturi xarvezi.

1 qula

naSromSi azri gasagebia, magram leqsika mwiri. gvxvdeba 2-ze meti stilisturi xarvezi.

0 qula

naSromi stilisturad gaumarTavia.

V kriteriumi _ sintaqsuri konstruireba ( msazRvrel- sazRvrulis urTierToba brunvasa da ricxvSi, saxelisa da zmnis urTierToba ricxvSi TandebulTa xmarebis wesebi). (maqsimaluri qula 1).

1 qula

naSromSi daSvebulia 2 sintaqsuri Secdoma.

0 qula

naSromSi daSvebulia 2-ze meti sintaqsuri Secdoma.

VI kriteriumi _ morfologia, orTografia, punqtuacia (maqsimaluri qula 2).

2 qula

naSromSi ar aris daSvebuli 9-ze meti am tipis Secdoma.

1 qula

naSromSi ar aris daSvebuli 12-ze meti am tipis Secdoma.

0 qula

naSromSi daSvebulia 12-ze meti am tipis Secdoma. 

გაკვეთილზე დაკვირვება

თარიღი: 26 სექტემბერი 2014

ავტორი: მაია ინასარიძე

დღეს, როდესაც საუბარია მასწავლებლის საქმიანობის შეფასების ახალ სისტემაზე, განსაკუთრებულ აქტუალობას იძენს ამ შეფასების მთავარი ობიექტი - გაკვეთილი. ყველაზე კარგად ადასტურებს მასწავლებლის კომპეტენციას ის, თუ რას აკეთებს იგი ყოველდღიურად მოსწავლეებთან შეხვედრისას. შედეგსა და მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლება გაკვეთილის მსვლელობაზე დაკვირვებისას ითხოვს ყურადღების გამახვილებას ახალ ასპექტებზე. მასწავლებლის ნებისმიერი საქმიანობა გაკვეთილზე განიხილება იმ ჭრილში, თუ მოსწავლეთა რა საპასუხო საქმიანობებს უკეთებს ის პროვოცირებას (ინიცირებას), რა არის და როგორია თითოეული ამ საქმიანობის შედეგი, როგორ უკავშირდება ის გაკვეთილის მომზადების პროცესში დასახულ მიზნებს.გაკვეთილის სქემა, ერთი შეხედვით, ძალიან მარტივია. ის შეიძლება სამკუთხედის სახით გამოვხატოთ: ეს სამი ძირითადი კომპონენტი მაშინ შექმნის ჰარმონიას, როცა საშუალებები (ორგანიზების ფორმა, დრო, სასწავლო საქმიანობები, მეთოდები, რესურსები) ისეთ შედეგს მიგვაღწევინებს, რომელიც ემთხვევა ან ძალიან ახლოსაა დასახულ მიზანთან, შედეგი კი მოწმდება შეფასების საშუალებებით. ეს ყველა მასწავლებლისათვის ცნობილი ჭეშმარიტებაა. მაგრამ როგორი უნდა იყოს გაკვეთილზე დაკვირვების ფორმა? რა შემთხვევაში იქნება ის დამკვირვებლის ხელში ზუსტი და გაზომვადი ინსტრუმენტი, რომელიც, უპირველეს ყოვლისა, იმის საშუალებას მისცემს მასწავლებელს, თავად დაინახოს გაკვეთილზე საკუთარი საქმიანობის ძლიერი და სუსტი მხარეები? დაკვირვების მიზნიდან გამომდინარე, მისი რამდენიმე სახე არსებობს (ამის შესახებ იხ. სოფიკო ლობჟანიძე, კოლეგებთან თანამშრომლობა – წარმატების ერთ-ერთი წინაპირობა, Maswavlebeli.ge, 08 აგვისტო). ამავე დროს, განასხვავებენ ფორმალურ და არაფორმალურ დაკვირვებას. ფორმალური დაკვირვების დროს დამკვირვებელი წინასწარ აფრთხილებს მასწავლებელს როგორც დაკვირვების თარიღის, ისე დაკვირვების ფოკუსის შესახებ. რაც შეეხება არაფორმალურ დაკვირვებას, ეს ხდება მოულოდნელად, მასწავლებელთან შეთანხმების გარეშე. პირველ შემთხვევაში კარგად ვლინდება, რა ცოდნასა და უნარებს ფლობს მასწავლებელი, მეორე შემთხვევაში კი ის, თუ რამდენად იყენებს ყოველდღიურად ამ ცოდნასა და უნარებს. მარტივად რომ ვთქვათ, მხოლოდ სხვების დასანახავად ავლენს საკუთარ კომპეტენციებს, თუ მუდმივად „ფორმაშია". გაკვეთილზე დაკვირვების ფორმის მრავალი ვარიანტი არსებობს. ამჯერად შემოგთავაზებთ ერთ-ერთს, რომელმაც ჩვენი ყურადღება მიიპყრო იმით, რომ ის კლასში მასწავლებლის საქმიანობის მრავალ ასპექტს მოიცავს და თან გაზომვადია. ამავდროულად დამკვირვებელს არ სჭირდება დაკვირვების პროცესში ჩანაწერების გაკეთება, რაც მას ყურადღების კონცენტრაციას უადვილებს. ამ ფორმის შევსების შემდეგ დამკვირვებელს შესაძლებლობა ეძლევა მასწავლებელს ზუსტი და კონკრეტული უკუკავშირი მისცეს. გაკვეთილზე დაკვირვების სქემა კრიტერიუმები და მახასიათებლები ქულები 1. გაკვეთილის ჩატარების გარე პირობები: · საკლასო ოთახი წესრიგშია. · აღჭურვილობა, რესურსები (მერხები, ტექნიკა და ა.შ.) შეესაბამება გაკვეთილის მიზანს. · გაკვეთილი დაიწყო ზარის დარეკვისთანავე. 2. მიზნების ჩამოყალიბება: · გაკვეთილის დასაწყისში მითითებულია მიზნები. · გაკვეთილის დასაწყისი აღძრავს მოსწავლეთა ინტერესს. · მასწავლებელი ხსნის შესასწავლი თემის მნიშვნელობას / ღირებულებას. 3. მოსწავლეთა ინტერესის სტიმულირება: · იყენებს საინტერესო ფაქტებს, მაგალითებს. · სვამს პრობლემურ კითხვებს / საკითხებს. · იყენებს მოსწავლეთა ცხოვრებისეულ გამოცდილებას. 4. მასალის მეთოდური დამუშავება: · იცავს ლოგიკურ თანმიმდევრობას. · გამოყენებული ცნებები და ტერმინები ზუსტი და მისაწვდომია. · გამოყოფს საკვანძო საკითხებს და აჯამებს (აჯამებს თავად, მოსწავლეებთან ერთად ან აჯამებინებს მოსწავლეებს). 5. მასალის შესაბამისობა მოსწავლეთა თავისებურებებსა და საჭიროებებთან: · გათვალისწინებულია ასაკობრივი თავისებურებები. · გათვალისწინებულია არსებული ცოდნა და გამოცდილება. · გათვალისწინებულია ინდივიდუალური თავისებურებები. 6. ადეკვატური უკუკავშირი: · მოსწავლეთა შეკითხვები არ რჩება უპასუხოდ (ეს არ ნიშნავს იმას, რომ თავად მასწავლებელი უპასუხებს ყველა შეკითხვას). · ახალისებს მოსწავლეთა იდეების გენერირების პროცესს. · უყურადღებოდ არ რჩება და მუშავდება მოსწავლეთა იდეები და მოსაზრებები. 7. მოსწავლეთა ყურადღების კონცენტრაციის უზრუნველყოფა: · იყენებს მოსწავლეთა ყურადღების კონცენტრაციის ეფექტურ ხერხებს. · ითვალისწინებს ყურადღების კონცენტრაციის ასაკობრივ თავისებურებებს. · ითვალისწინებს ყურადღების კონცენტრაციის ინდივიდუალურ თავისებურებებს. 8. მოსწავლეთა წარმოსახვის ხელშეწყობა: · ქმნის შემოქმედებით ატმოსფეროს. · ითვალისწინებს წარმოსახვის ასაკობრივ თავისებურებებს. · ითვალისწინებს წარმოსახვის ინდივიდუალურ თავისებურებებს. 9. ურთირთობები გაკვეთილზე: · ურთიერთობა მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის პარტნიორულია. იგრძნობა მოსწავლეთა მხარდაჭერა და წახალისებულია ურთიერთდახმარება. · გამოყენებულია ჯგუფური / წყვილებში მუშაობა. · შექმნილია დისკუსირების, აზრთა გაცვლა-გამოცვლის ატმოსფერო. 10. მოსწავლეთა აქტიურობა გაკვეთილზე: · მოსწავლეები ასრულებენ მასწავლებლის ყველა ინსტრუქციას. · მოსწავლეებს აინტერესებთ საკითხი და სვამენ შეკითხვებს. · მოსწავლეები აქტიურად მონაწილეობენ საკითხის განხილვაში. უპასუხებენ შეკითხვებს / ეძებენ პასუხს შეკითხვებზე. 11. არჩევანის შესაძლებლობა: · აძლევს არჩევანის შესაძლებლობას სხვადასხვა დონის / სახის დავალებების შესასრულებლად. · აძლევს სტრატეგიების არჩევანის თავისუფლებას. 12. სააზროვნო უნარების განვითარება: · იყენებს მაღალი დონის სააზროვნო უნარების განვითარებაზე ორიენტირებულ შეკითხვებს / დავალებებს. · აქვს მომზადებული დიფერენცირებული დავალებები (მაგალითად, ძალიან სუსტი და ძალიან ძლიერი მოსწავლეებისათვის). 13. მოსწავლეთა შეფასება: · მოსწავლეთა ყველა პასუხი ფასდება (თუნდაც სიტყვიერად). · შეცდომებზე რეაგირება კორექტულია. · წახალისებულია თვითშეფასება და ურთიერთშეფასება. 14. ეფექტური კომუნიკაცია: · საუბრობს გარკვევით, შესაბამისი ტემპითა და ტემბრით. · აქვს აუდიტორიასთან მხედველობითი კონტაქტი. · ადეკვატურად იყენებს ჟესტებსა და მიმიკას. 15. კლასის მართვა: · ადეკვატურად რეაგირებს წესრიგის დარღვევის ფაქტებზე. · მოსწავლეები იშვიათად ან სულ არ არღვევენ დისციპლინას / დისციპლინა თვითრეგულირებადია. შეფასების სკალა: 5 - მაქსიმალური ქულა 4 - რომელიმე მახასიათებელი სუსტადაა გამოხატული 3 - გამოხატულია რომელიმე ერთი მახასიათებელი 2 - ყველა მახასიათებელი ძალიან სუსტად არის გამოხატული 1 - არ არის გამოხატული არც ერთი მახასიათებელი. თითოეული მახასიათებლის გასწვრივ დამკვირვებელი აკეთებს აღნიშვნას (მაგ., +) და შემდეგ შეფასების სკალის მიხედვით წერს ქულას. საბოლოოდ ყველა უჯრაში დაწერილი ქულები ჯამდება. ცხადია, დაკვირვების ამ ვარიანტს არ აქვს უნივერსალურობის პრეტენზია. ჩვენთვის საინტერესო იყო ფორმა. რაც შეეხება შინაარსს, მისი მოდიფიცირება შეიძლება იმის მიხედვით, რა არის ჩვენი დაკვირვების ფოკუსი, დამატებით რის „დამზერა" გვინდა გაკვეთილზე.